N12E, U12A, C120U, 1.1555 - stal narzędziowa

Spis treści:

Skład chemiczny i normy
Opis
Zastosowanie
Właściwości fizyczne
Hartowność
Obróbka cieplna i plastyczna
Spawanie

Norma	Gatunek Stali
	Skład Chemiczny %
	C:	Si:	Mn:	P:	S:	Cr:	Ni:	Cu:
GOST	У12 - U12
GOST	1.10-1.29	0.17-0.33	0.17-0.33	<0.030	<0.028	<0.2	<0.25	<0.25
GOST	У12A - U12A
GOST	1.10-1.29	0.17-0.33	0.17-0.28	<0.025	<0.018	<0.2	<0.12	<0.2
PN	N12E
PN	1.15-1.24	0.15-0.30	0.15-0.30	<0.025	<0.025	<0.15	<0.2	<0.2
PN	N12
PN	1.15-1.24	0.15-0.35	0.15-0.35	<0.030	<0.030	<0.2	<0.25	<0.25
GB	T12A
GB	1.15-1.24	<0.35	<0.4	<0.030	<0.020	<0.25	<0.2	<0.3
GB	T00123
GB	1.15-1.24	<0.35	<0.4	<0.030	<0.020	<0.25	<0.2	<0.3
ISO	C120U / 1.1555
ISO	1.15-1.25	0.1-0.3	0.1-0.4	<0.030	<0.030	-	-	-
NF	C120E3U
NF	1.10-1.29	0.1-0.3	0.1-0.4	<0.030	<0.030	-	-	-
BS	BW1C
BS	1.11-1.3	0.1-0.3	0.1-0.35	<0.15	-	-	<0.2	-
MSZ	S121 / S122
MSZ	1.15 – 1.24	0.15-0.35	0.15-0.35	<0.025	<0.025	<0.2	<0.25	<0.25
UNI	C120KU
UNI	1.10 – 1.29	<0.3	<0.35	-	-	-	-	-
JIS	SK120
JIS	1.15-1.24	<0.35	<0.5	<0.030	<0.030	<0.3	<0.25	<0.25
UNE	C120 / F-1523
UNE	1.10-1.29	<0.35	<0.35	<0.030	<0.030	<0.3	-	-

Stal N12E oraz N12 – Opis

Stal o wysokiej zawartości węgla, a co za tym idzie, stal twarda, ciągliwa, skrawna, udarna i odporna na ścieranie. Odmiany płytko hartujące się (N12E, U12A) są bardziej odporne na uderzenia i wstrząsy od odmian głęboko hartujących się (N12, U12).

Cechy charakterystyczne;

Twarda
Odporna na ścieranie
Skrawna
Ciągliwa
Udarna

Zastosowanie

Stale z tych gatunków są powszechnie wykorzystywane na:

Pilniki ręczne
Pilniki ręczne
Wiertła do metalu
Gwintowniki
Narzędzia zegarmistrzowskie
Narzędzia grawerskie
Matryczki do tłoczenia
Stemple

Własności mechaniczne i fizyczne

Jedną z ważniejszych cech tej stali jest jej twardość.

Norma	Gatunek Stali	Twardość w stanie zmiękczonym max HB	Twardość w stanie hartowanym min. HRC
ISO	C120U	217	-
SEW	43992	212	63
GOST	U12	207	62
GOST	U12A	207	62
SEW	43991	212	63
BS	BW1C	207	-
ČSN	19221	210	64
JIS	SK2	212	-
PN	N12	207	63
PN	N12E	207	63

Pozostałe własności:

Gatunek:	N12	N12E	U12A
Oporność elektryczna właściwa	1.96 μΩ*m	1.96 μΩ*m	-
Gęstość:	7.830g/cm³	7.830g/cm³	7.8g/cm³
Ciepło właściwe:	485 J/kg*K	485 J/kg*K	-
Współczynnik rozszerzalności liniowej:	10.30 (10^6)/^OC	10.30 (10^6)/^OC	-

Hartowność i przegrzewność

Stal N12 różni się od stali N12E głębokością hartowania, podobnie jak U12 od U12A. U12 oraz N12 to stale głęboko hartujące się, natomiast U12A oraz N12E – płytko hartujące się.

Największa wielkość ziarna / głębokość warstwy zahartowanej w mm na przełomie pręta	Temperatura [℃]
	760	800	840	880
Głęboko hartująca się N12	7 / 5	7 / 6	6 / 8	5 / 12*
Płytko hartująca się N12E	7 / 3	7 / 4	7 / 4	7 / 5

* UWAGA! Pęknięcia hartownicze mogą pojawić się na przełomie.

Przeanalizujmy te wyniki. Oznacza to, że poddając hartowaniu pręt ze stali N12 o średnicy 20-25 mm w temperaturze 880℃, zostanie on na wskroś zahartowany. W przypadku stali N12E, w środku zostanie niezahartowany rdzeń, mniej więcej średnicy 10mm.

Obróbka cieplna i przeróbka plastyczna

Obróbka plastyczna i cieplna zalecana jest przy następujących parametrach:

Obróbka cieplna i przeróbka plastyczna N12E
Proces	Chłodzenie	Temperatura [℃]
Kucie	w popiele lub piasku	1000–800℃
Zmiękczanie	dowolne	680–710℃
Odprężanie	powolne	600-700℃
Hartowanie	w czystej lub słonej wodzie	760-780℃
Odpuszczanie	w powietrzu	180-300℃

Skąd tak duży margines temperatury odpuszczania? Otóż ma ona znaczący wpływ na końcową twardość narzędzia. Stąd temperaturę odpuszczania należy odpowiednio dobrać.

Spawanie

Stal trudnospawalna. Spawać tylko w celach naprawczych.

Elektrody otulone o następujących oznaczeniach: ENS 50 B, ENS 15CrB, ENS 18, EN 450 B, EN 600 B, WBEN 280 MoB, EN 350 B mogą być stosowane do spawania tej stali.

Dla wyżej wymienionych gatunków dostarczamy:

Zamienniki, odpowiedniki i inne oznaczenia gatunku:

N12, N12E, T12A, T00123, U12, U12A, 19221, У12A, У12, C120U, 1.1555, C120E3U, MOULURE TALABOT, BW1C, S121, S122, C120KU, SK120, C120, F-5123

N12E, U12A, C120U, 1.1555 - stal narzędziowa