Stal stopowa do ulepszania cieplnego

Skład chemiczny - dodatki stopowe i podział na podgrupy

Stale konstrukcyjne stopowe do ulepszania zawierają w większości przypadków dodatkowe lub większe stężenie pierwiastków takich jak Mangan – Mn, Chrom – Cr, Krzem – Si, Nikiel – Ni, Molibden – Mo, oraz dodatkowo Wolfram – W, Wanad – V, i Bor – B, nie przekraczających zazwyczaj 4,8% stężenia.

Na listach wyrobów do ulepszania występują również stale do ulepszania nie zawierające niklu i molibdenu, takie jak:

• stale chromowo-krzemowe (np. 37HS)
• stale chromowe (np. 30H, 40H, 45H, 38HA, 32HA)
• stale z dodatkiem boru 27MnCrB5-2, 1.7182, 33MnCrB5-2, 1.7185, 32CrB4, 1.7076, 36CrB4, 1.7077
• stale manganowe o zwiększonej hartowności (np. 20G2, 30G2, 35G2A,40G2, 45G2),
• stale krzemowo-manganowe odporne na ścieranie (np. 35SG, 40GS, 45SG)
• oraz stale chromowo-manganowo-krzemowe, (np. 20HGS, 25HGS, 30HGSA, 35HGSA, 35HGSNA)

które cechuje również wysoka twardość, wytrzymałość na rozciąganie, granica plastyczności, oraz odporność na ścieranie, bez udziału dodatkowych pierwiastków. Zawartość manganu powyżej 1,8% może spowodować zmniejszenie ciągliwości materiału, dlatego część z gatunków jest uzupełniana odpowiednim stężeniem krzemu (35SG, 30HGSA).

Inne ciekawostki dot. stali do hartowania i odpuszczania

Kucie stali stopowych w przy zbyt wysokich temperaturach prowdzi do gruboziarnistości i kruchości wyrobu, natomiast przy zbyt niskiej powoduje powstawanie szkodliwych naprężeń i pęknięć.

Stale do ulepszania nie wykazują praktycznie wcale odporności na korozję atmosferyczną. Dość wysoka zawartość węgla, małe stężenie chromu, oraz niklu powoduje automatycznie pojawianie się nalotów po zetknięciu z atmosferą zewnętrzną. Wyroby o tej kompozycji pierwiastków i strukturze pełnią rolę jako części silnie obciążonych maszyn i pojazdów, podzespołów lotniczych, takich jak wały, przekładnie i koła zębate, osie, śruby, zawory, sworznie wymagające dużej ciągliwości i plastyczności.

W gatunkach do ulepszania cieplnego występuje również stal na ogniwa łańcuchów górniczych 23GHNMA.

Inne gatunki do ulepszania cieplnego: 40HM, 42CrMo4, 1.7225, 25H2N4WA, 37HN3A, 38ChN3MFA, 30HN3A, 30HN2MFA, 65S2WA, 30HGSNA, 35NiCrMoV12-5, 1.6959, 37HGNM

Normy

Powyżej opisane stale do ulepszania cieplnego stopowe konstrukcyjne określają normy PN-72/H-84035, PN-89/H-84030-04, wg których dostarczane są:

• Rury bezszwowe do ulepszania cieplnego wg PN-70/H-74256, PN-74/H-74207, PN-PN-74/H-74209, PN-EN 10297-1,PN-EN 10305-1
• Blachy do ulepszania cieplnego walcowane wg PN-75/H-92134, PN-81/H-92129, PN-81/H-92135, PN-EN 10029
• Odkuwki i pręty swobodnie kute do ulepszania cieplnego wg PN-79/H-94500, PN-54/H-94005, PN-84/H-94004, PN-EN 10250-3, PN-EN 10250-2
• Taśmy zimnowalcowane do ulepszania cieplnego wg, PN-75/H-92335, PN-84/H-92331, PN-67/H-92330, PN-93/H-92329, PN-EN 10132-3
• Pręty do ulepszania cieplnego walcowane wg PN-60/H-93013, PN-87/H-93200, PN-72/H-93202, PN-98/H-93237, PN-56/93223, PN-79/H-93203, Stal FE-PL2108, FEPL2108, EN 2480, PN-67/H-93225, PN-EN 10061, PN-EN 10025-6, oraz PN-EN 10060, PN-EN 10058, PN-EN 10059,
• Pręty o powierzchni jasnej do ulepszania cieplnego wg PN-85/H-93210, PN-72/H-93208, PN-EN 10278, PN-EN 10277-5, PN-85/H-93210, PN-86/H-93209, PN-52/H-93212
• Druty do ulepszania cieplnego wg PN-70/H-92600, PN-75/H-93200, PN-70/H-92608, PN-EN 10263-4, PN-EN 10263-1